Hljóð og mynd í Kiljunni

Hvers vegna að halda sig við þessa íhaldssemi að tengja hljóð við mynd? Ja, líklega vegna þess að það gengur betur, samanber Kiljuna í kvöld, 17/10.

Það sést að það hefur gengið illa að fá gott fólk í útsendingarstjórn á RÚV undanfarið. Ég get slegið því föstu að Siggi Hrellir var ekki við stjórnvölinn þarna þetta kvöld, bara með því að sjá og heyra Kiljuna. 

Annars hleyp ég ekki eftir því að heyra Kiljuna, þar er ekkert nýtt. Matthías og Guðbergur og Kiljan og Kolbrún og Bragi Kristjóns eru öll fín. Ég hef bara heyrt þetta allt áður.

Egill gæti líklega náð í eitthvað ferskara ef hann vildi. Það er nóg að koma út.

Röskvukynslóðin við völd

Þegar ég sá fyrst til Dags B. Eggertssonar, var það í háskólapólitíkinni. Hann var í framlínusveit Röskvu með Vilhjálmi Hans Vilhjálmssyni, Guðmundi Steingrímssyni og Dagnýju Jónsdóttur.

Guðmundur hefur líklega verið þekktastur þeirra á þessum árum, bæði vegna uppruna og harmonikkuleiks. Dagný varð þeirra fyrst að fara á þing og er núna fyrst til að fara af þingi, hvað sem síðar verður.

Í bókatíð

Nú kemur sá tími að maður finnur eitthvað nýtt íslenskt efni á hverjum degi eða því sem næst, í bókabúðunum. Það má því finna mig í Máli og menningu á Laugavegi 18 eða Eymundsson í Austurstræti 18 þegar kvöldar.

Kaffið á báðum stöðum er gott. Eymundsson hefur vinninginn í augnablikinu, vegna þess að maður getur rölt með kaffið og virt fyrir sér varninginn á meðan, sem er ágætis tilfinning. Súfistinn er með gott kaffi, en heimtar að maður kúldrist á agnarsmáum borðum eins og hæna á priki.

Þegar ég skrifa þessa færslu berast þær fregnir að írska skáldkonan Anne Enright hafi hlotið Man Booker-verðlaunin þetta árið. Hún var ekki talin líklegust til þess og keppti við þungaviktarskáld eins og Ian McEwan.

Enright hlaut Booker verðlaunin

REI ehf.

Borgarfulltrúar til hægri og vinstri hafa talað eins og þeir sem völdin höfðu og völdin munu fá þessa viku sem var að líða. Þeir telja sig geta skákað til REI og málum í OR eins og samviska þeirra býður. Nú er OR aðeins undir óbeinni stjórn kjörinna borgarfulltrúa, hvað sem verður í framtíðinni. Áhrif borgarfulltrúa eru þar með aðeins óbein, eins og ljóslega hefur komið fram.

Aðalbitbeinið, REI, er síðan fyrirtæki á vegum opinbers hlutafélags og annarra fjárfesta. Það er gert til að leiða saman þekkingu sem hefur skapast í vinnslu á jarðvarma og annarri orkuvinnslu annars vegar, og hins vegar fjármagn. Það fjármagn hefur bæði komið úr einkageira og opinbera geiranum. Inntak fyrirtækisins er því þekkingin á orkuvinnslunni. Hún er augljóslega bundin í kolli verkfræðinganna og annarra starfsmanna, og þeim skjölum sem þeir hafa búið til.

Ef viðbrögð nýs borgarstjórnar-meirihluta verða að ætla að binda þetta fyrirtæki í opinberri eigu, hvað er það þá sem heldur aftur af þessum starfsmönnum að stofna eigið fyrirtæki utan um starfsemina? Þeir vita að fjármagn úr einkageiranum muni standa þeim til boða.

Miðað við þær upplýsingar sem liggja fyrir sé ég ekki neina meinbugi á þessu. Mér sýnist líklegt að fólk vilji síður vera í hlutverki bitbeinsins, og fremur að vinna að þeim hlutum sem það hefur gert vel. Bitbeinin hljóta að verða leið á að vera milli tannanna á fólki og vilja fá vinnufrið. Ef fjárfestarnir bíða við dyrnar er fátt til að halda aftur af þeim. Iceland Energy Invest ehf. getur þess vegna verið orðið til þegar þetta er skrifað.

Það vekur svo upp spurninguna, að ef REI var aðeins stofnað til að virkja þekkingu og átti aðeins að starfa erlendis, hvað er það þá sem stöðvar að stofnað verði hlutafélag án opinberrar þátttöku um þann rekstur? Málinu hefur verið stillt svona upp, og fyrst ekki er orðið til ehf. utan um reksturinn, má álykta að fleira hangi á spýtunni, eitthvað sem almenningur hefur ekki verið upplýstur um, almenningur sem á þó að heita eigandi bæði OR og stórs hluta HS. Einhver hluti skýringarinnar gæti verið umræddur samningur OR og REI.

Borgarstjóri upplýstur um samning til 20 ára þann 23. september

Myndir þú kaupa notaðan bíl af þessu fólki?

Ég ætla ekki að væna neinn borgarfulltrúa Reykvíkinga um óheilindi, ósannsögli eða óværu af neinu tagi. Það eru nógir aðrir í þeim slag.

Ég er hins vegar ekki sannfærður, eftir framgöngu þeirra allra undanfarna viku, að þeir séu nægilega vel í stakk búnir að stjórna því mikla fyrirtæki sem Reykjavíkurborg er.

Var þetta fólk það besta sem stjórnmálaflokkarnir gátu boðið upp á? Líklega hefur færni þeirra til að fyrta sem fæsta í sínum flokki fleytt þessu fólki áfram í prófkjörum. Góð kosningavél hlýtur að vera gulls ígildi, og greinilega freistandi að verðlauna vélstjórana með einhverjum ráðum að kosningum loknum. 

Stjórnun opinbers rekstrar er jafn mikilvæg stjórnun og í einkafyrirtækjum.

Nýr meirihluti nýtur stuðnings 56,5% borgarbúa samkvæmt könnun

Fréttir komandi viku

Undanfarnar þrjár vikur hef ég boðið upp á sérstaka þjónustu, sem ég kalla Fréttir komandi viku.

• Fréttir komandi viku, skrifað 5. október
• Fréttir komandi viku, skrifað 28. september
• Fréttir komandi viku, skrifað 21. september

Það er kunnara en frá þurfi að segja að ég spáði ekki falli borgarstjórnarmeirihluta í síðasta pistli. Sá pistill var enda í styttra lagi. Þessi atburður setur náttúrulega mark sitt á næstu daga, ekki síst á þriðjudaginn 16. október þegar nýr borgarstjóri tekur formlega við. Það fer að fenna yfir þetta eins og annað þegar frá líður. Fólk sér fljótlega að það þarf að reka borgina svipað og áður og lítið svigrúm til stórra breytinga þar. Sjálfstæðismenn fara í hlutverk sem þeir höfðu í 12 ár og kunna vel.

Tvennt hefur fallið í skuggann á meðan:

• Það fyrra er afgreiðsla fjárlaga með 16.000 milljóna króna aukafjárveitingum og 31.000 milljóna króna afgangi. Það kemur öðru fremur í ljós núna hvert er eðli stjórnar Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar, vegna þess að í fjárlögum felst útfærsla á stefnumótun, framkvæmd á lögum.  Einhverjir kunna að hafa aðrar hugmyndir en að láta milljarðana 31 renna til að greiða niður skuldir.
• Það seinna eru kjarasamningar um áramót. Það fer að hitna eitthvað í kolunum en enn má sjá Gylfa Arnbjörnsson og Vilhjálm Egilsson ræða í bróðerni fyrir framan Alþingishúsið.

Svo færist lif í lúkurnar.

• Í næstu viku fyllist síðan bærinn af sérstöku fólki. Andstuttir Ameríkanar sem kunna eitt atviksorð og eitt lýsingarorð í ensku (wow, great!) og aðrir gestir sækja heim íslenska og erlenda rokkhunda á Airwaves.

Góðar stundir.

Náttúruverndarmál rædd á Umhverfisþingi

Eitt er að ná völdum og annað að halda þeim

Seint á síðustu öld átti Sjálfstæðisflokkurinn margt, en tvennt átti hann sem enginn annar átti;  Hann átti borgina og hann átti gott með að vinna innbyrðis.

Þetta breyttist fyrst 1978, þegar Alþýðubandalag vann óvænt 5 fulltrúa í borgarstjórn og leiddi vinstri meirihluta til 1982. Sjálfstæðisfólk var bæði reitt og sárt, því borgin hafði verið tekin af þeim, þeirra réttmæta eign. Því miður voru 8 manns í vinstri-meirihlutanum sem allir vildu ráða. Niðurstaðan varð að í öllum málum var valin sú leið sem allir gátu sæst á, lægsti mögulegi samnefnari. Þetta var pólitík sem vakti enga aðdáun, enda féll þessi meirihluti strax.

Davíð tók við og yfirgaf skútuna 9 árum síðar. Í stað þess að láta fólk í borgarstjórnarflokknum kljást um hver ætti að verða eftirmaður, skipaði hann Markús Örn Antonsson sem eftirmann sinn. Það er góð regla að skipa ekki borgarstjóra í Reykjavík, heldur verður að kjósa hann. Þegar Markús Örn yfirgaf fleyið skömmu fyrir næstu kosningar fékk Árni Sigfússon loks að spreyta sig. Lýðum var ljóst að hann naut ekki stuðnings Davíðs, sem þá var formaður flokksins og forsætisráðherra.

Þá hafði flokkurinn bæði tapað borginni og hæfileikanum til að gera út um innbyrðis mál svo hægt færi. R-listi náði völdum og hélt þeim í 12 ár. Fyrst var kjörinn borgarstjóri, sem fór eftir 9 ár, skipaði eftirmann sem var svo látinn fara. Þá voru komnir brestir í samstarfið og flokkarnir misstu hreinan meirihluta.

Að lokinni þeirri eyðimerkurgöngu Sjálfstæðisflokksins fékk flokkurinn aðeins 43% fylgi og 7 fulltrúa. Það er ljóst að samheldnin er enn ekki nægileg. Flokkurinn hefur þó vaknað til lífs eftir að hafa setið sár og í gærdag og virðist ætla að veita öfluga mótspyrnu. Það er ein forsenda þess að vinna næstu kosningar, önnur er að sannfæra fólk um að hlutir hafi í raun gengið betur í stuttri valdatíð Vilhjálms, sem er núna eini borgarstjórnartími flokksins síðan 1994, og þriðja er að ná upp gamalli samheldni.

Vinstriflokkar mega vara sig á því sem hefur gerst tvisvar áður, að meirihluti með marga oddvita  hefur náð ekki meiru en lendingu í mikilvægum málum, pólitík sem dæmd er til að verða metin léttvæg í næstu kosningum.

Svandís: „Valhöll getulaus í erfiðum málum"

Kynslóðaskipti í stjórn borgarinnar

Þegar Davíð Oddsson tók við sem borgarstjóri að loknu fyrsta valdatímabili vinstriflokka í borginni 1982, var hann ekki gamall maður. Hann lauk störfum 9 árum síðar, gerðist forsætisráðherra og var það lengur samfellt en nokkur annar hefur verið, lauk þeim störfum og gerðist Seðlabankastjóri. Hann er varla enn orðinn gamall maður.

Þegar hann hafði setið eitt kjörtímabil sem borgarstjóri var blásið til kosninga. Þá brá svo við að margir listamenn skrifuðu undir stuðningsyfirlýsingu við hann, listamenn sem taldir höfðu verið í einkaumráðum vinstri flokka þangað til. Nokkrir þeirra fengu tiltal fyrir tiltækið.

Það sem hafði gerst var að fyrsti forystumaður landsins af eftir-stríðsára-kynslóð hafði tekið við völdum og mótað annars konar stjórn en áður gerðist. Þetta er kynslóð sem kennd er við baby boom í Bandaríkjunum, fædd 1946-1964. Þau elstu eru því nýorðin sextug og þau yngstu að vera 45 ára bráðum. 

Þegar Davíð fór úr Ráðhúsinu í Stjórnarráðið börðust þrír menn aðallega um að taka við af honum; Árni Sigfússon, Júlíus Vífill Ingvarsson og Vilhjálmur Þór Vilhjálmsson. Vilhjálmur þótti nokkuð gamaldags á þessum árum, Júlíus reyndist ekki sterkur í slagnum og Árni virtist hafa yfirhöndina þar til Davíð skipaði Markús Örn Antonsson. Þegar hann fór frá og Árni tók við var fólki ljóst að Árni hefði ekki fullan stuðning flokksins. Um leið buðu vinstrimenn fram saman í fyrsta skipti og niðurstaðan varð 12 ára valdatími R-listans.

Þegar Vilhjálmur fyrir þrautseiglu varð oddviti Sjálfstæðismanna að Birni Bjarnasyni gengnum fór það því fram hjá mörgum að Vilhjálmur var enn af kynslóð sem hafði verið sagt bless við um tuttugu árum fyrr, og að það skipti máli. Það var kynslóð sem var sagt bless við vegna þess að Sjálfstæðisfólk vildi segja bless við þau gildi sem þá réðu. Þegar kynslóð Vilhjálms talaði um frelsi til athafna átti hún við að auðvelt væri að stofna fyrirtæki og að Sambandið gini ekki yfir öllu athafnalífi á stórum svæðum landsins. Þegar Sjálfstæðisfólk sem fæddist eftir 1950 talaði um athafnafrelsi átti það við afgreiðslutíma allan sólarhringinn, að hið opinbera væri ekki að búa til ný fyrirtæki, hvort sem það er ríki eða sveitarfélög, að skattar séu í raun lágir og þar fram eftir götunum.

Ekki síst var það þó stjórnunarstíll sem var um margt gamaldags hjá Vilhjálmi. Á stundum spurði maður sig hvort hann hefði einhverja ráðgjöf, eða hvort hann hlustaði á samherja sína. Hvað sem líður samheldni borgarstjórnarflokksins fyrir framan myndavélar að kvöldi fimmtudags var ljóst að átök höfðu orðið. Ef Vilhjálmur hefði eytt meiri tíma í samræður við samherja hefðu mál þróast hægar og öðruvísi. 

Eins og yngri kynslóðir áttu margt sameiginlegt með ungum borgarstjóra á 9. áratugnum, er ekki ósennilegt að ungt fólk á miðjunni verði framtíðarfylgi Dags B. Eggertssonar, ef hann heldur rétt á spöðunum. Það hægrafólk sem hristir hausinn yfir þessu skyldi muna að Davíð tókst að ná í fylgi úr flestum flokkum.

Sviptingar í borgarstjórn

Hver er hann, Dagur sá?

Hver er hann, dagur sá, er nú lítur okkur nær?

Hvar er hann, dagur sá, er nú, nú er okkur fjær?

- spurði Egill Ólafsson um það leyti sem Dagur, sonur Bergþóru og Eggerts leit nafna síns ljós. Hann tók móðurnafn til viðbótar við föðurnafn um það leyti sem hann var að brjóta sér leið í háskólapólitíkinni og er síðan nefndur Dagur B. Eggertsson.

Ég hef alltaf haft ótrú á fólki sem að öllu leyti hefur pólitískast í HÍ og farið beint þaðan í kerfisverk hjá sínum flokki eða á hans vegum. Það er komið að Degi að afsanna þessa ótrú fyrir mér og ég frýja honum ekki vits. Vilhjálmur Vilhjálmsson var maður margra góðra verka, en hann réð illa við stór mál.

Það sem helst vekur athygli núna er þó ekki Dagur, Svandís, Margrét eða Björn Ingi, heldur að Sjálfstæðisflokki tókst ekki að vera í meirihlutasamstarfi nema 17 mánuði eftir 12 ára setu R-lista.

Það tvennt verður ekki síður athyglivert að borgin verði í samstarfi félagshyggjuflokka og að forystumenn verða af annarri kynslóð en Vilhjálmur er.

Dagur er þegar farinn að sanna sig, því hann dregur Björn Inga upp úr flensunni. Það er greinilega ekki ónýtt að hafa lækni á stóli borgarstjóra. 

Samkomulag um nýjan meirihluta handsalað klukkan 14

Almennur lagarammi og reglurammi um allan opinberan rekstur

Fólk telur margt breytast við það eitt að breyta um rekstrarform. Allt í einu er talið að opinbert fyrirtæki þurfi ekki að sinna upplýsingaskyldu þegar það er gert að hlutafélagi, eða hlutsfélagi (opinber hlutafélög eða ohf. eru oftar en ekki með aðeins einn hlut).

Margt annað er greinilega talið breytast en mér er ekki ljóst hvernig breyting á rekstrarformi þýðir að allar reglur upphefjist, eða hverfi, eins og víða gerist.

Almennur reglurammi um opinberan rekstur er varla ofrausn þegar hið opinbera sinnir 40% alls rekstrar. Á  undanförnum 20 árum hafa komið fram fleiri form á þessum rekstri en áður var, og verða til fleiri á næstu árum. Allt er þetta samt enn opinber rekstur og hlýtur að fylgja reglum sem fylgja því að vera í eigu almennings.