Að byggja upp miðbæ Reykjavíkur

Það stendur miðbæ Reykjavíkur fyrir þrifum að þar fer fram ýmis konar barátta meðan það ætti að vera uppbygging, að byggja upp miðbæ.

Húsaverndunarfólkið stendur í skotgrafahernaði, varnarbaráttu upp á líf og dauða, eins og sjá má af greinum þeirra. Fjórtán daga frestur fenginn, það má ekki gerast að húsið verði rifið, í guðanna bænum sjáið að ykkur og látið þetta hús ekki hverfa.

Meginhluti borgarbúa vill ekki standa í baráttu í miðbænum, heldur að þar þrífist fólk.

Miðbæ þarf að byggja upp til langs tíma. Hann verður ekki byggður með því að taka afstöðu til hvers húss fyrir sig og ekki með því að fylgja stundarskoðunum. 

Leiðaraskrif Morgunblaðsins að undanförnu

Ég get vel skilið að fjölmennur flokkur innan Sjálfstæðisflokks finnist það ekki góð tilhugsun að vera með Samfylkingu í ríkisstjórn.

Samfylkingin hefur sýnt sig að taka aðra stefnu um samstarfið en Alþýðuflokkur og Framsóknarflokkur höfðu gert í 16 ár. Í fyrsta lagi er þetta stór flokkur sem ætlar sér að keppa við Sjálfstæðisflokk að stærð, hvenær sem það getur nú gerst, og vill halda fullu tré við samstarfsflokkinn út af því. Í öðru lagi eru flokkarnir að einhverju leyti að berjast um sömu atkvæði á miðjunni. Í þriðja lagi eru forsvarsmenn Samfylkingar þess fullviss að pólitískt líf þeirra bíði þess ekki bætur ef þau reynast Sjálfstæðisflokki leiðitöm, líkt og komið hefur á daginn með Framsóknarflokk.

Það hlýtur þó að vera fremur fámennur hluti Sjálfstæðisflokks sem vill ganga jafn hart fram og leiðarahöfundar Morgunblaðsins gegn Samfylkingu og mæla um leið fyrir samstarfi við Vinstri Græn.

Það er því furðulegra, að ritstjóri Morgunblaðs var í eina tíð talin brú Sjálfstæðisflokks yfir til krata, þar sem hann var tengdasonur tveggja af leiðtogum þeirra.

Samstarf við Vinstri Græn hefur greinilega kosti í för með sér fyrir Sjálfstæðisflokk. Flokkarnir bítast varla um sömu atkvæðin og geta einmitt þess vegna unnið betur saman en flokkar sem þurfa að berjast á þeim vígvelli. Flokkarnir eru að miklu leyti sammála um Evrópumál.

Það er samt einkennilegt að sjá jafn harða afstöðu og Moggi sýnir gegn Samfylkingu, þar sem blaðið mælir fyrir málum á svipaðan hátt og margir innan þess flokks. Til sanns vegar verður að færa, að blaðið er alls ekki ógagnrýnið á VG.

Alþjóðlegur miðbær

Farðu um miðbæ Reykjavíkur snemma á laugardagsmorgni eða fyrir hádegi á sunnudagsmorgni. Það fyrsta sem þú heyrir er líklega pólska. Þá heyrirðu norsku, sænsku, ensku, þýsku, frönsku eða dönsku, áður en þú heyrir íslensku.

Svona er það nú bara. Miðbær Reykjavíkur er alla jafna fullur af fólki sem er að koma til landsins, bæði ferðamenn, nýkomið fólk og námsmenn. Þetta er eðlilegur staður fyrir ferðamennina, og fyrir hádegi um helgar verður það áberandi að þeir eru í meirihluta í bænum.

Ennþá er svipað dýrt að leigja nærri miðbæ Reykjavíkur eins og það er í úthverfunum. Það er því eðlilegra fyrir marga námsmenn sem koma til landsins að festa sig þar. Um tíundi hluti námsmanna í Háskóla Íslands er til dæmis frá öðrum löndum og fer fjölgandi.

Eins má heyra í röðinni í Bónus í Kjörgarði að margir sem koma til að vinna hér á landi hafa fundið sér stað nálægt miðbænum. Þannig er miðbærinn og nánasta umhverfi hans orðið að alþjóðlegasta hverfi landsins, að fráskildum nokkrum stöðum á Vestfjörðum.

Er nóg gert fyrir þetta fólk? Hvar eru merkingar á öðrum tungumálum en ensku? Eru ekki ferðamennirnir mikilvægur viðskiptahópur? Á ekki að gera eitthvað fyrir þá, eða lita borgaryfirvöld bara á þá sem tekjulind? Nokkur upplýsingaskilti eru þarna en margt betra mætti gera.

Húsavernd: Allt nema breytingar

Ég kem stundum á kaffihús við neðanverðan Skólavörðustíginn, sem fyrir löngu er orðið hluti af bæjarsögu Reykjavíkur. Þetta kaffihús þykir einkar hlýlegt og eigandinn vill að innréttingarnar verði friðaðar. Þið getið séð margar myndir þaðan á teikniblogginu, sem er krækt á hérna til hægri.

Á þessu húsi hitti ég fólk sem er mikið á móti því að við Laugaveg 4-6 rísi fjögurra hæða steinsteypuhús sem á að hýsa hótel, verslanir og veitingahús, svipað og Hótel Frón á Laugavegi 24.

Þau sitja sjálf í kaffihúsi í fjögurra hæða steinsteypuhúsi við Skólavörðustíginn, sem snýr baki að þessu húsi sem á að rísa á Laugavegi 4-6.

Það er fólk sem býr til sál í bæjum, ekki byggingarefni. Það skiptir miklu máli hvernig hús eru byggð og hvernig skipulag er í bæjum, en það er ekki sjálfgefið að hús og skipulag frá fyrri öldum henti núverandi starfsemi. Það gerir það reyndar ekki nema í bæjum sem taka afar litlum breytingum. 

Breytingar, breytinganna vegna er slæm lausn. Enn verra er að vera á móti öllum breytingum. 

Hillary látinn, Hillary lifi!

Edmund Hillary og Tenzing Norgay klifu Everest-tind daginn fyrir krýningu Elísabetar II Bretadrottningar.

Nú er Hillary fallinn frá og aldrei að vita nema að á þessu ári verði önnur kona gerð að þjóðhöfðingja, að þessu sinni í Bandaríkjunum.

Ný-Sjálendingurinn Edmund Hiillary og Sherpinn Tenzing Norgay gerðu það sem enginn hafði gert áður, að klífa Everest og koma lifandi niður aftur. Ef Tenzing hefði aðeins kunnað á myndavél hefðum við haft mynd af lokaáfanga Hillarys.

Hann var afreksmaður, barðist í flugher Breta í seinni heimsstyrjöld, kleif marga tinda auk Everest og fór til Suðurpólsins 1958.

Edmund Hillary látinn

Veit þetta fólk þá ekkert um hvernig forkosningar fara?

Mörgum finnst að það ætti að vera lítill vandi að spá fyrir um úrslit forkosninga með þessar fínu spár, byggðar á mörgum könnunum, gerðum rétt fyrir sjálft forvalið.

Það er eitt af því sem er svo skemmtilegt að fylgjast með forkosningum í Bandaríkjunum, að fólk er að ákveða sig fram á síðustu stundu. Óákveðnir, bæði þau sem eru skráð í stóru flokkana tvo, og svo óháðir, eru margir. Fólk er að kjósa með baráttu í huga, hver getur unnið forsetakosningar fyrir minn flokk?

Það kann að sveiflast vegna smárra atriða sem fá það til að muna hvar það stendur. Frægt er þegar Rick Lazio, keppinautur Hillary Clinton um öldungadeildarsæti árið 2000, talaði niður til hennar í frægri kappræðu. Körlum fannst hann hafa unnið kappræðuna en konur flykktust að kjósa hana.

Niðurstöður í New Hampshire hafa opnað baráttuna upp á gátt í báðum flokkum og líklega skýrast línur ekki fyrr en að morgni 6. febrúar. Daginn áður verða kosningar í 19 ríkjum hjá báðum flokkum, og í 5 ríkjum að auki hjá öðrum hvorum þeirra. Þarna verða fjölmenn ríki sem skila mörgum kjörmönnum eins og California, New Jersey, Massachusetts, New York og Illinois.

Clinton kemur frá Illinois og keppir um atkvæði þar við Obama, sem er öldungadeildarþingmaður fyrir ríkið. Bæði keppa um atkvæði í New York-borg, þar sem til dæmis íbúar Harlem verða að gera upp á milli manns sem er ættaður frá Kenya og hvítrar yfirstéttarkonu sem hefur ákveðið að búa þar. Þau berjast hart í New Jersey þessa stundina og munu safna góðu liði frægra áhangenda í Kaliforníu. Þau hafa bæði góðan sjóð að ausa úr í baráttuna, og munu hvorugt viðurkenna tap fyrr en atkvæði meira en helmings kjörmanna verða ljós.

Hvorki McCain eða Huckabee hafa unnið nokkurn afgerandi sigur hjá repúblikönum ennþá. Romney hugsar sér gott til glóðarinnar í komandi forkosningum í Michigan, þaðan sem hann er ættaður. Þann 5. febrúar mun hann búast við sigri í Massachusetts, þar sem hann er ríkisstjóri. Hann mun einnig ætla sér nokkuð af atkvæðum í California, New Jersey og New York þann sama dag, en á þar í höggi við McCain. Þá kemur einnig Rudy Guiliani í baráttuna og býst við góðu gengi í sömu ríkjum, en Huckabee á sennilega minna gengi að fagna í þeim þann daginn. Hann mun leggja áherslu á baráttuna í miðríkjunum og suðurríkjunum sem kjósa þann dag.

Allt opið í forkosningum í Bandaríkjunum

Obama og Romney, sem ég hafði spáð sigri í forkosningum í New Hampshire, lentu báðir í öðru sæti, á eftir Clinton og McCain. Þeir voru þó hátt á blaði og úrslitin eru enn upp á gátt hjá báðum flokkum.

Næstu forkosningar eru í Michigan. Ríkið braut reglur beggja flokka til að vera snemma á árinu með forkosningarnar. Demókratar munu ekki viðurkenna þá kjörmenn sem þar verða kosnir og frambjóðendur þeirra munu ekki berjast í ríkinu. Þrátt fyrir það verður fylgst með niðurstöðum þar næsta þriðjudag af athygli. Nú stendur baráttan einungis milli Clinton, Obama og Edwards. Michigan er vinstrisinnað ríki og Clinton fær góðan hljómgrunn þar.

Repúblikanar munu taka gilda helming kjörmanna í Michigan. Romney á ættir að rekja þangað og gerir ráð fyrir góðu gengi. Eftir sigur Huckabees í Iowa og McCain í New Hampshire, fara þessir þrír með gott vegarnesti að Super Tuesday, þegar Rudy Giuliani lætur fyrst til sín taka. Hann er þegar farinn að ná í atkvæði án þess að beita sér.

Eftir Michigan eru forkosningar í tvennu lagi í South Carolina. Edwards kemur frá nágrannaríkinu North Carolina og keppir að góðri frammistöðu þar. Í kjölfarið fylgir forval í Nevada og forkosningar i Florida. Florida er eins sett og Michigan, braut reglur beggja flokka. Demókratar viðurkenna enga kjörmenn þaðan og repúblikanar helming þeirra.

Síðan koma forkosningar í 24 ríkjum þann 5. febrúar, nú kallaður Super Duper Tuesday, þar af 19 ríki þar sem báðir flokkar velja kjörmenn. Þar á meðal eru fjölmenn ríki eins og California, New York, Illinois, Massachusetts og New Jersey. Það er fyrst þann 5. febrúar sem línur fara að skýrast, enda verður þá búið að kjósa yfir 40% kjörmanna.

Batnandi gengi dollars og olíuverðið

Síðan George W. Bush tók við stjórn hefur gengi dollars legið niður á við. Um leið hefur verð á olíu legið upp á við, þar til þessar tvær stærðir mættust í einum viðskiptum þar sem olíufatið fór á $100.

Allar fréttir frá Bandaríkjunum þetta árið munu minna fólk á þá staðreynd, að George W. Bush fer frá völdum um þetta leyti næsta ár. Af þessum sökum einum fer gengi dollars batnandi.

Olíuverð mun haldast hátt. Bush hefur átt sinn þátt í því með innrás í Írak og stöðugum ýfingum við Írani. Meginstærðin sem ýtir verðinu upp hefur þó verið annars staðar. Um leið og Kína hefur orðið ríkara, hafa önnur fjölmenn ríki eins og Indland, Indónesía og Thailand einnig orðið ríkari. Nú eru jafnvel Víetnamar farnir að taka þátt í dansinum um gullkálfinn.

Þó að ríki Suður- og Austur-Asíu muni ekki verða nema hálft eins rík og Vesturlönd, þýðir það að neysla eykst um það sem samsvarar tvöfaldri neyslu Evrópu og N-Ameríku. Iðnframleiðslan í Asíulöndum þarf orku til að keyra þennan búskap, sem í dag er olía. Um leið hækkar verð á mörgum matvælum, þar sem eftirspurn eykst.

Háverðið á olíu hefur leitt til þess að þekktar birgðir sem þóttu dýrar að sækja, verða núna notaðar. Þannig eru nýir olíufurstar nyrst í Ameríku, í Calgary og Prudhoe Bay. Alaskabúar fá væntanlega góða ávísun þetta árið þegar framleiðslugróði ríkisins verður reiknaður. Vinir Bush-feðga í Texas hafa haft ástæðu til að kætast, en einnig óvinur þeirra í Venesúela.

Hátt olíuverð  eykur óróa í öllum olíuframleiðslulöndum Afríku og Mið-Austurlanda, og hefur einnig áhrif þar á svæðinu í löndum sem ekki njóta gróðans.

Lánsfjárvandinn

Í september skrifaði ég um minnkandi framboð á lánsfé í heiminum og þeirri skýringu að það séu undirmálslán sem orsaka þann vanda.

Ég taldi að fleiri og stærri þættir gætu verið að verki og nefndi herkostnað í Írak. Ég kallaði færsluna Fíllinn í stofunni í bandarískum efnahagsmálum. Myndlíkingin er þekkt frá fjölskyldum alkóhólista og þeirra sem þekkja táknmyndir stóru bandarísku stjórnmálaflokkanna. Sumir gætu leitt hugann að þurrum alkóhólista sem situr í Hvíta húsinu.

Nú hefur komið í ljós að báðar þessar stærðir, undirmálslán og herkostnaður í Írak eru enn stærri en áður var talið. Sem fyrr er herkostnaður miklu mun stærri. Undirmálslán teljast 8 milljarða dollara virði meðan herkostnaðurinn var áætlaður 9 milljarðar dollara á mánuði af talsmönnum stjórnarinnar.

Ekki getur verið að öll undirmálslán falli ógreidd. Ef gert er ráð fyrir að í alversta falli náist ekki 25% af þeim, þá eru það 2 milljarðar dollara. Fjárlagahallinn í Bandaríkjunum gerir þetta að smápeningum.

Sem fyrr tel ég að orsaka lánsfjárkreppunnar (credit crunch) sé að finna annars staðar. Hins vegar hafi verið þægilegt að skella skuldinni á undirmálsfólk sem eigi sér fáa málsvara í fjármálastofnum. 

Bærilegur hversdagsleiki hversdagsins

Nú nuddar þjóðin stírurnar og tekst á við hversdaginn, fyrsta mánudag ársins.

Ýmislegt horfir til betri vegar. Um áramót skrifaði ég um að fyrst og fremst yrði veðrið að batna, svo að það viðraði betur um okkur í útivistinni!

Það er sem betur fer að ganga eftir. Þannig lítur út fyrir að hjólið verði aðalsamgöngumátinn á heimilinu þessa vikuna. Það er í fyrsta skipti síðan í október.