Hvenær rætast spár greiningardeildar Landsbanka?

Verðhækkunum á fasteignamarkaði lokið í bili, sagði greiningardeild Landsbanka 25. september 2006, sjá frétt Vefmogga á http://www.mbl.is/mm/vidskipti/frett.html?nid=1225398.

Síðan hækkaði fasteignaverð á höfuðborgarsvæði um 11% fram í júlí á þessu ári, eða um 6% umfram verðbólgu eins og hún er núna.

Má ég virða spá þeirra núna í samræmi við fengna reynslu? Það er ljóst að viðleitni er hjá deildinni að tala niður fasteignaverð um leið og það er viðleitni hjá þjóðinni að hækka það.

Í þetta skiptið þorir greiningardeildin ekki að kveða jafn fast að orði en spáir þó viðsnúningi í verðþróun á fasteignamarkaði. Nánar tiltekið spáir deildin því að verðlag á fasteignamarkaði sígi eftir mitt næsta ár.

Það er greinilegt að greiningardeildin vanmat eftirspurnarþáttinn á síðasta ári. Getur verið að það sama hafi gerst núna?

Landsbankinn spáir viðsnúningi í verðþróun á fasteignamarkaði

Skemmtilegur þessi miðbær, kemur alltaf jafnmikið á óvart

Seint á níunda áratugnum bjó ég á Amtmannsstíg. Eitt sinn, snemma dags, þegar ég átti leið að kaupa í matinn var hús á Lækjargötunni sem hindraði för. Þarna fór Lækjargata 4 sem endaði uppi á Árbæjarsafni.

Það kom flutningsmönnum á óvart að Bakarabrekkan skyldi setja hrygg á Lækjargötuna. Þess vegna hallaði Lækjargata 4 sér á hliðina og hvíldi öxlina við Austurstræti 22, á horni Lækjargötu og Austurstrætis, sem nú hefur verið brennt.

Svo kemur í ljós að götur eru kúptar í gamla bænum. Einmitt. Það kemur einnig í ljós að þær eru þröngar. Já, einmitt.

Nýjustu hugmyndir segja að rétt sé að flytja gömlu Lækjargötu 4 niður á Lækjartorg og lyfta því, bæta við einni hæð. Það mun líta út eins og minni útgáfa af MR. Hugmyndin lítur vel út, kallast á við Stjórnarráðið og Menntaskólann hinu megin við Lækjargötu.

Ætli það verði ekki fljótlegra að byggja nýtt timburhús frá grunni á Lækjartorgi en að flytja gömlu Lækjargötu 4 þangað til þess eins að breyta henni? Það var skipt um allt timbur og alla klæðningu í henni á Árbæjarsafni.

Kannski að það megi ekki. Þá er ekki hægt að halda í sjónhverfinguna. Í Austurstræti 20 var sagt að væri 200 ára gamalt timburhús. Það var þó ekki með nokkri upprunalegri spýtu og ekki nálægt neinni upprunalegri mynd. Eldstæðið í húsinu var þó líklega frá fyrstu árum þess.

Fógetahúsið við Aðalstræti er allt frá 20. öld, þó byggt í mynd húss sem stóð þar frá 18. öld. Það má samt ekki segja frá því.

„Óraunhæft að áætla tvo tíma í flutning hússins"

Þjóðerniskennd á grimmdarforsendum

Það er ekki slæmt að þykja vænt um föðurland sitt eða finna til stolts að tilheyra þjóð sinni. Ég er stoltur af því þegar landsmenn standa sig vel eða þegar Íslendingar fá hrós fyrir það sem þeir gera.

Við getum stundum staðið þéttar saman en stærri þjóðir, enda eins og hálfgert klan, ssynir og dætur.

Það er ekki fallegt þegar þjóðerniskenndin er á forsendum haturs til annarra eða grimmdar. Það er leitt en sumir Íslendingar hafa látið eins og það sé einkenni á Íslendingum að veiða hvali, verka hvali og éta hvali.

Það er ekki annað en skálkaskjól að telja grimmd einhverja þjóðargáfu. Íslendingar stæra sig af því að vera friðsöm þjóð, en það leggst fyrir lítið ef þeir ganga í skrokk á óvitandi dýrum. Það sýnir einungis heigulskap.

Fíllinn í stofunni í bandarískum efnahagsmálum

Bandaríkin háðu lengstu átök sín í Víetnam árin 1963 til 1973. Þau byrjuðu að senda hermenn sem svokallaða ráðgjafa en fjöldi þeirra jókst ár frá ári. Um leið fjármögnuðu þau nær algerlega her Suður-Víetnams, sem hélt áfram baráttu til 30. apríl 1975.

Þessi stríðsrekstur kostaði yfir 50.000 bandarísk mannslíf og margfalda þá tölu fyrir Víetnama. Stríðskostnaðurinn var að auki óhemju hár og þýddi að árið 1973 var dollarinn á fallanda fæti. Það var þá sem Nixon ákvað að aftengja gullfót dollara.

Nú er annað stríð í gangi og kostar ekki lítið fé. Það þýðir að dollari stendur lágt og órói er á fjármálamörkuðum. Það má ekki tala um það stríð, að það kosti mannslíf og fé, þannig að skuldinni er skellt á þá sem best er að skella skuldinni á.

Þá verða fyrst fyrir þeir sem ekki eru reglulega gestir í bönkum Bandaríkjanna. Það styggir ekki neinn að segja að þeir beri ábyrgð á óróanum. Þetta eru kallaðir sub-prime lenders og hafa að jafnaði ekki haft inngrip í fjármálakerfið. Lán þeirra til húsnæðiskaupa nema umtalsverðri upphæð, þar til hún er skoðuð í hlutfalli við það sem fjármálakerfi Bandaríkjanna veltir. Þá má sjá að hún er eins og vatnsglas í Perlunni borið saman við vatnsmagnið í geymunum sem Perlan stendur á.

Hins vegar má ekki nefna fílinn í stofunni, sem er stríðið í Írak. Þar verja Bandaríkin 9 milljörðum dollara á mánuði, eða sem svarar 600 milljörðum íslenskra króna. Þetta er ein af ástæðunum fyrir því að Rumsfeld vildi ekki senda jafnmarga hermenn inn í Írak og hershöfðingjarnir höfðu krafist, því það hefði kostað þrefalt meira. Stríðið kostar um 0,6% af þjóðarframleiðslu Bandaríkjanna og þó það sé aðeins einn dollari af hverjum 160 segir það til sín þegar til lengdar lætur.

Eldri Bush fór þá leið þegar hann réðst á Írak að fá stuðning þjóða sem greiddu fyrir herkostnaðinn. Honum gekk svo vel í því að Bandaríkin þurftu ekki að greiða neinn kostnað þegar upp var staðið.

Dollari mun halda áfram að vera lágur og óróinn á fjármálamörkuðum mun halda áfram, fram eftir hausti.

Þau sem þekkja til táknmynda í bandarískum stjórnmálum munu skilja myndlíkinguna í fyrirsögninni. 

Lækkun á Wall Street

Hvað kemur í staðinn fyrir engan þorsk?

Síðastliðna viku hafa margir keppst við að tala niður mótvægisaðgerðir ríkisstjórnarinnar. Ég átti í fyrstu svolítið erfitt með að átta mig á því í hverju gagnrýnin fólst, en komst svo að því að hjá mörgum fólst hún í því að ríkisstjórnin hafði ekki búið til þorsk í staðinn fyrir þann sem hvarf.

Eða, að ríkisstjórnin átti víst að hjálpa þeim sem bjuggu við tímabundna skerðingu á þorskafla að þreyja þorrann og góuna. Þetta var semsagt þorskveiðifólk og því bar að hjálpa sem slíku.

Vinnuflokkur frá Rafmagnsveitum ríkisins kom í byrjun áttunda áratugarins til Raufarhafnar að vinna við spennistöð þar. Þeir þurftu að fá bíl með krana til að flytja spenninn. Það var ekki hægt að fá neinn bíl með krana í það verk. Þeir sem voru tiltækir þar sögðust bara flytja síld. Síldin var horfin og hefur ekki komið til baka. Það búa 40% færri á Raufarhöfn í dag en fyrir 10 árum.

Svipull er sjávarafli. Hvað ætli þeir telji sig græða sem skætast í því ef verið er að skapa fjölbreyttari störf fyrir ófaglært fólk?

Hér er ekki verið að draga fjöður yfir það, að þetta er hrikalegt áfall fyrir byggðir um allt land. Útgerðarmenn missa tekjur en hvert þorskkíló verður núna verðmætara og framlegð meiri um leið og skatti er aflétt af veiðileyfum. Sjómenn sjá að sama skapi fram á uppsagnir og færri úthaldsdaga, en þeir sem halda plássi fá líklega hærri hlut fyrir veitt tonn. Verra lítur það út fyrir fjölda ófaglærðra sem hafa ekki lengur vinnu í landi. Fjöldi útlendinga hefur sinnt þessum undirstöðuatvinnuvegi og má búast við að það fólk fái litla samúð Íslendinga, heldur flytji sig einfaldlega til þeirra staða þar sem nóg er vinnan.

Þegar upp er staðið er þetta hluti af þróuninni sem færir fólk frá jaðarbyggðum til staða þar sem vinnu verður að fá. Hér er ekki verið að fagna þeirri þróun, en hún er orðin yfir hundrað ára saga í þessu landi, nokkuð sem flestir myndu kalla staðreynd sem þurfi að viðurkenna og lifa eftir, ekki gegn.  Byggðir eru ekki annað en sá staður sem fólk hefur valið sér til búsetu. Við erum eitt land og eitt samfélag. Það er ekki áfall að fólk skuli flytja sig á milli staða, heldur hluti af heilbrigðu þjóðlífi. 

 

Þeir dauðu hafa engan rétt

Ég hef oft heyrt að áróður geti ekki gert neitt illt. Þetta viðhorf virðist oft liggja að baki áróðursherferðum fyrir bættri umferðarmenningu.

Ég tel að því fé sem varið var í áróður fyrir minni hraða á vegum landsins hafi verið slæm ráðstöfun. Ekki einasta hefði verið hægt að verja fénu í aðrar og betri aðgerðir. Ég tel að alltof margt fólk hafi líka haldið að þar með væri nóg að gert.

Það hafði ekki tilætluð áhrif á hraðafíklanna að biðja þá að keyra hægar. Því meiri auglýsingar sem birtust þar um, því meiri hraði varð á vegum landsins og þeim mun meira fjölgaði dauðaslysum og örkumlum til lífstíðar vegna þess að árekstrar urðu á hraða langt fyrir ofan 100 km/klst.

Það var ekki fyrr en brugðist var við með meiri löggæslu að vandinn minnkaði. Nú hafa 8 farist í umferðinni á þessu ári en voru 18 á sama tíma í fyrra. Það er skelfilegt að hugsa til þess ef 15-20 manns hafa verið að falla á hverju ári og annar eins fjöldi að örkumlast fyrir lífstíð, sem hægt hefði verið að koma í veg fyrir, ef þessar aðgerðir hefðu hafist fyrr.

Það er einu sinni svo að flest okkar verða daglega að taka þátt í umferðinni, hvort sem okkur likar betur eða verr. Fyrsta skylda hins opinbera er að vernda líf og limi borgaranna. Þeir dauðu hafa engan rétt.

 

Stóra blaðamannamálið

Þau sem fylgjast með fréttum af íslenska glæpaheiminum reka sig fljótt á hvað þessi heimur er stór, af fréttunum að dæma.

Öll glæpamál eru fljót að verða að stóru málunum í meðferð fréttamanna. Vandinn er að greina á milli stóru fíkniefnamálanna, sem nú skipta tugum, þar sem hvert mál verður stærra en það sem á undan kom.

Einhvern tíma vildi fólk greinilega fara að skilja eitthvað á milli og fram komu stóra hassmálið, stóra e-töflumálið, stóra amfetamínmálið og stóra kókaínmálið. Þau urðu fljótt sömu viðleitni að bráð, ný mál komu fram sem voru stærri en þau sem á undan fóru og stóru málunum tók enn að fjölga.

Það eru kannski öll mál stór í litlu landi, en er nauðsynlegt að hamra á því? Væri hægt að finna nöfn á þessi mál?

Kannski er þetta bara stóra blaðamannamálið þegar upp er staðið. Of margir fréttamenn og of fáir lesendur. 

Fleiri ferðamenn

Ég hef heyrt fólk halda því fram að margt væri hægt að gera á landinu annað en reisa fleiri álver til að vera vænni við umhverfið. Aukin ferðamennska hefur oft verið nefnd til sögunnar.

Það er gott fyrir þau sem vinna við ferðamennsku að vita að greinin hafi svona gott orð á sér. Það er þó varla hægt að segja að auknar ferðir erlendra túrista myndu fara vel með umhverfi, bæði hér á landi og annars staðar.

Fyrst þarf að koma þeim til landsins og frá því í lok ferðar, ef allt gengur vel. Flestir koma flugleiðis og losa þar með kolefni til jafns við tíunda hluta af því sem meðaleinkabíll gerir á hverju ári. Kolefnislosun bæði bíla og þotna fer minnkandi en þetta hlutfall breytist ekki mikið. Ef hingað koma tvöfalt fleiri ferðamenn til landsins eftir tíu ár samsvarar það þess vegna kolefnislosun og mengun frá 50.000 bílum til viðbótar við það sem nú er.

Þá er fólkið komið til landsins og þarf að sýna því landið. Það þarf að komast að helstu náttúrugersemunum þannig að það þarf að byggja vegi að þeim og aðstöðu við þær.

Er þetta endilega lausnin sem fer best með umhverfið?